gezondheid

‘Wij, zorgverleners, moesten hard werken, maar we waren wel blij dat we konden blijven werken’

De essentie volgens Stef Vanlee
22.01.2021
Foto's
Stephan Vanfleteren

Stef Vanlee kan je kennen van zijn rol als Steven in Dertigers of dokter Jan Geukens in Familie, maar niet iedereen weet dat hij daarnaast ook al 22 jaar (deeltijds) spoedverpleegkundige is in het ZNA Jan Palfijn in Merksem. Bij het begin van de coronacrisis viel zijn acteerwerk weg, en werkte hij tijdelijk opnieuw voltijds als verpleegkundige. Hij wil graag dat de mooie kanten van het beroep meer aandacht krijgen.

Net als alle andere zorgverleners klopte Stef Vanlee dit jaar meer overuren dan ooit. “De eerste golf was echt zwaar en alle handen waren meer dan nodig. Tijdens de eerste golf hadden we op 24 uur tijd een opdeling gemaakt tussen een ‘gewone’ spoedafdeling en een COVID-spoedafdeling, en elke afdeling had zijn eigen personeel. Dat was duidelijk en goed werkbaar. Intussen weten we meer over het virus en zijn we meer ervaren in hoe we ermee moeten omgaan. Nu komen alle soorten patiënten op dezelfde spoedafdeling binnen, en gebeurt dan de triage door een verpleegkundige op basis van verklaringen en symptomen van de patiënt. Daarna wordt beslist of ze al dan niet naar de covid-zone worden gebracht.” 
“Het is pijnlijk dat mensen die stervende zijn door corona maar van een beperkt aantal mensen afscheid kunnen nemen in levende lijve. Vaak kunnen oudere mensen wel hun kinderen nog zien, maar broers en zussen en kleinkinderen niet. Deze crisis heeft op iedereen een grote impact”, aldus Stef. “Mijn moeder is blij dat zij het ene nauwe contact van ons gezin is. Ze was ook leesoma op school, maar dat viel allemaal weg door corona. Veel mensen zitten eenzaam en alleen thuis.” 

Omdat Stef ook acteur is, komen de verhalen uit de cultuursector ook bij hem binnen. “Dat zijn grote drama’s”, zegt hij. “Veel artiesten werken als zelfstandige met losse contracten. Ze hebben maar een klein of geen vangnet, en hebben het financieel niet makkelijk in deze tijden. En de artiesten zijn maar het topje van de ijsberg. De mensen van het licht en geluid, de podiumbouwers, de zaalverantwoordelijken, de mensen die de vestiaire doen: dat werk valt allemaal weg nu. Wij zorgverleners hebben hard moeten werken, maar we konden wel blijven werken. Daar ben ik wel dankbaar voor. Je bent bezig, je komt in contact met je patiënten en met je collega’s, je blijft sociale contacten hebben.” 

Alle gemondmaskerde neuzen in dezelfde richting

Stef is enthousiast over hoe de collega’s en verschillende afdelingen van het ziekenhuis samenwerkten tijdens deze crisis. “We waren echt een team, meer dan dat zelfs. We leken wel in een volledig nieuw ziekenhuis te werken, een COVID-ziekenhuis”, vertelt hij. “Van de eerste op de andere dag werden de polikliniek, het operatiekwartier en de technische dienst op een nieuwe manier ingeschakeld. We stonden heel snel met alle gemondmaskerde neuzen in dezelfde richting en we gingen ervoor. Het is eigen aan verpleegkunde dat je niet graag aan de zijlijn staat. We springen snel als het nodig is, misschien sneller dan in andere beroepen. Ongeacht wat er gebeurt: je staat ervoor, en je moet erdoor.” 
Voelt hij zich nu meer geapprecieerd als verpleegkundige, nu zo vaak herhaald werd hoe essentieel het beroep wel niet is? “In de eerste golf was de appreciatie erg zichtbaar, met het applaus elke avond en de vele acties. In de tweede golf leken mensen wat meer aan zichzelf te denken. Die acties hoeven allemaal niet, maar ze gaven toch wel extra steun bij het harde werken.”

De betekenis van een handdruk

Hoe kijkt hij naar de toekomst? Wordt alles weer zoals vroeger eens er een vaccin is? “Ik denk het wel. Misschien nog niet volgende zomer, maar binnen een paar jaar wel. Handen geven, knuffelen, kussen: het komt allemaal terug. Ik kijk daar naar uit. Wanneer we vroeger een hand gaven aan elkaar, stonden we niet stil bij de betekenis. Hopelijk denken we eens bewust na over wat dat eigenlijk wil zeggen, als het opnieuw kan: de handdruk als teken van verbondenheid, als uiting van appreciatie.” 

Fractie van een seconde

Stef speelt ook in het theaterstuk Fractie van een seconde, dat mensen wil sensibiliseren voor een veiliger verkeer. “In september startte ons vijfde seizoen. We hebben maar twee voorstellingen kunnen spelen voor de tweede lockdown begon. Het stuk vertelt het waargebeurde verhaal van Rudy, die na een verkeersongeval in een rolstoel terechtkwam. Rudy komt zelf in zijn rolstoel de scène op aan het begin van het stuk, en ik vertel mijn verhaal zoals ik het vanuit de spoed ervaar. We willen dat mensen niet langer denken dat het ‘hen niet zal overkomen’. Mensen moeten nadenken en erbij stilstaan dat een verkeersongeval iedereen kan overkomen. Een tijd geleden nam Stef Linde Merckpoel mee naar het mortuarium in het ziekenhuis, voor een reportage. “Ik haalde een plaat uit de koelruimte waar verkeersslachtoffers op terechtkomen als ze sterven en zei: leg je hand hier eens op en voel hoe koud het aanvoelt. Als je denkt dat hard rijden cool is, misschien eindig je dan hier wel, en dat is pas echt ‘cool’.” 
“Ik hoop dat ons stuk tegelijk blijft hangen en toch verteerbaar is. Er zitten ook momenten in waarop je even kan ademhalen of lachen. De openingsscène is dramatisch: ik lig onder wit laken op het podium. Rudy rijdt in zijn elektrische rolstoel het podium op en zegt: daar had ik ook kunnen liggen, maar ik kan het gelukkig nog navertellen. Dat komt binnen. En dan zegt hij: ‘Toch heb ik geluk gehad: mijn schoenen kan ik op tweedehands verkopen met vermelding: gedragen, maar nooit op gestapt.’” 

In een positief daglicht

Stef wil mensen graag laten horen hoe boeiend verpleegkunde is. “Wij ontmoeten mensen op een cruciaal moment in hun leven, en het is zo fijn om dan het verschil te kunnen maken. Wij bouwen op vijf minuten een vertrouwensband op. Ik wist ook al snel dat Spoed mijn plek was. Je kan er erg zelfstandig werken en zelf initiatief nemen. 22 jaar later voel ik me er nog steeds thuis. We horen zo vaak dat we te weinig betaald worden en dat onze flexibiliteit op de proef gesteld wordt. Dat is allemaal waar, maar ik vertel liever hoe mooi en tof het beroep is. Ondertussen ben ik ook ambassadeur voor Nurse of the Year, dat het beroep van verpleegkundige positief in de kijker wil plaatsen.” 

De echte experten

“We zien experten op tv in het journaal, maar voor mij zijn de echte experten de mensen op de werkvloer die de beademingsmachines in gang houden of met de MUG rijden”, vindt Stef. “Misschien kan een gewone verpleegkundige ook eens vaker aan het woord komen in actualiteitsprogramma’s? Ik ben een voorstander van het zogenaamde ‘zelfroosteren’ waarbij werknemers zelf in overleg hun werkuren kunnen bepalen. In bepaalde afdelingen van ZNA gebeurt dit al. Volgens mij zijn gelukkige werknemers productiever zijn en kunnen ze een organisatie vooruitduwen. Je bent toch een groot deel van je tijd door op je job, dus wie zijn job graag doet, is een gelukkige mens.”

 

In 112 - Verhalen van op spoed hoor je Stef Vanlee aan het werk. In deze podcastreeks zoekt Stef ex-patiënten van de spoedafdeling op om te vragen hoe zij hun opname hebben beleefd.