Hoe raken we uit deze crisis? En hoe pakken we een eventuele volgende pandemie aan?

Met dit verhaal wil Health House objectieve en wetenschappelijk gevalideerde informatie ter beschikking stellen van een breed publiek (medische professionals, beleidsmakers, studenten, het grote publiek, ...), informatie over de impact van het virus en hoe we gelijkaardige situaties of nieuwe pandemieën in de toekomst nog beter kunnen beheersen. Health House besteedt ook aandacht aan de manier waarop de huidige uitbraak kan leiden tot nieuwe opportuniteiten.

Blik op de toekomst

Isabelle François, directeur van Health House licht toe: “Onze slogan is ‘Experience the future’. In al onze verhalen kijken we op een wetenschappelijke manier vooruit. We bekijken wat er gebeurd is, en wat leren we eruit kunnen leren voor de toekomst. Dat doen we op een constructieve manier, en niet door alleen maar te kijken naar wat misgelopen is.” Ze creëerden een aantal films die elk een apart hoofdstuk van het onderwerp belichten. Wanneer Health House opnieuw open zal gaan voor het publiek, zal elke film in een aparte kamer te bekijken zijn. Naast een zevental films gemaakt is er ook een interactief verhaal ontwikkeld dat je kan ontdekken via een touchscreen. Dit alles gebeurde in samenwerking met verschillende experten zoals Marc Van Ranst, Pierre Van Damme, Karine Moykens…”

Helaas moest de lancering in Health House zelf uitgesteld worden, ironisch genoeg door de tweede coronagolf. Het verhaal Planet Virus werd dan in het najaar gelanceerd met een online panelgesprek (te herbekijken via planetvirus.net/live). “Experten uit België en Nederland zaten simultaan om de tafel, en koppelden terug naar elkaar”, vertelt Isabelle. “Zoals we allemaal weten is het verhaal nog lang niet ‘af’. Daarom zullen we in de interactieve touchscreen altijd naar de meest recent cijfers verwijzen in verband met besmettingen en ziekenhuisopnames. We bouwen ook een website, waar we stapsgewijs hoofdstukken zullen publiceren, telkens na validering door wetenschappers. Zo kunnen mensen alles van thuis uit bekijken We hebben zoveel informatie verzameld dat we het niet allemaal in de films konden verwerken, en die is eenvoudiger op een website te presenteren en up to date te houden dan een film. We plannen ook maandelijkse webinars met experten, die voor iedereen te volgen zullen zijn.”

Experten aan het woord

Aan het panelgesprek namen aan Belgische zijde Geert Molenberghs, Johan Neyts, Marc Noppen, Erika Vlieghe en Koen Kas deel. Kas is medisch futuroloog, en is gespecialiseerd in zowel hi tech oplossingen, als gedragsverandering bij mensen. Denk maar aan de technologie die corona kan detecteren door mensen in hun smartphone te laten hoesten, maar anderzijds ook aan het tonen van het aantal gevaccineerde mensen: zo zien mensen positief nieuws als tegenhanger van het aantal besmettingen. “Op die manier kan de toekomst misschien niet voorspeld worden, maar voor een deel zelfs mee gecreëerd worden”, aldus Kas.

Waarom luisteren we niet naar waarschuwingen?

Er werd al vrij vroeg gewaarschuwd voor een pandemie. Hoe komt het dan dat we toch niet goed voorbereid waren? Infectiologe Erika Vlieghe legt uit: “In mijn tijd als student leefden die waarschuwingen al. Als je het vaak genoeg hoort, dan went zoiets. Er zijn ook vaak virussen aangekondigd die zich uiteindelijk toch niet verspreidden tot een pandemie. Denk maar aan SARS en ebola bijvoorbeeld… Langetermijndenken zit bij ons niet ingebakken.”

Viroloog Johan Neyts trok jaren geleden al aan de alarmbel met de boodschap dat we best zouden inzetten op virusremmers: “Stel dat we die hadden gehad, hadden we meteen in Wuhan mensen preventief kunnen behandelen om de pandemie van bij de start in te perken. Dat is een taak die wereldleiders moeten aanpakken. Spijtig genoeg is dat niet gebeurd, dat is zeker een les voor de toekomst.”

Volgens Koen Kas kan artificiële intelligentie hier ook een rol in spelen, om op basis van data virusuitbraken vroeg te detecteren. Hoe kunnen we op basis daarvan lockdowns beter organiseren? Kas: ”Artificiële intelligentie kan nu voorspellen waar virussen zullen uitbreken, zelfs virussen die we nog niet kennen. Wearables (denk aan sporthorloges en andere apparaatjes die op het lichaam gedragen worden, nvdr) kunnen daar bijvoorbeeld bij helpen. Twee dagen voor een virus echt symptomen veroorzaakt in je lichaam, begin je al minder te bewegen. Een sporthorloge kan dat oppikken, waardoor we die mensen in quarantaine kunnen zetten nog voor ze symptomen vertonen.”

Hoe kunnen we ons wapenen tegen virussen?

Er was geen noodplan voor het geval er een pandemie zou uitbreken, en er werd aanvankelijk traag gereageerd. Alle hoop werd dan gesteld op het vaccin. Normaal gezien duurt dat jaren, nu lijkt het sneller te gaan. Hoe kan dat? Neyts: “Er is heel erg hard gewerkt. Eerst om het vaccin te ontwikkelen, daarna in de productie. Die startte al voor de klinische studies afgerond waren. Dat was een financieel risico. We mogen ons gelukkig prijzen dat het überhaupt mogelijk was om een vaccin te ontwikkelen, want dat lukt niet tegen elk virus. Denk maar aan HIV.”

Hoe snel gaan we resultaat zien van het vaccineren? Geert Molenberghs, biostatisticus: “Da’s een goeie vraag. We gaan moeten bekijken wat de effectiviteit is bij oudere en jongere mensen, bij kinderen, bij mensen met een onderliggende aandoening. Op basis daarvan zullen we beslissen wat het meest effectieve plan is om de r-waarde (die aangeeft hoeveel andere mensen een patiënt besmet, nvdr) naar beneden te krijgen. Sowieso lijkt het me een goed idee om bij het vaccineren te starten met de mensen in de woonzorgcentra.”

Hoe zal de wereld eruitzien na corona?

Helpt een gezonde levensstijl, preventief, voor als er binnen een bepaalde tijd opnieuw een virus uitbreekt? Erika Vlieghe antwoordt genuanceerd: “Ja en nee. Sportief zijn op voorhand helpt zeker je overlevingskansen vergroten en bevordert het herstel nadien. Maar er zullen altijd mensen zijn die extra kwetsbaar zijn door onderliggende aandoeningen waar ze geen grip op hebben. Inzetten op preventie en op voorhand voor een goed immuunsysteem zorgen is niet voor iedereen mogelijk.”

Marc Noppen, CEO van UZ Brussel vult tot slot nog aan: “Onze gezondheidszorg is op dit moment nog grotendeels een ziekenzorgsysteem. We moeten omschakelen naar een meer preventief systeem, maar dat neemt niet weg dat beide altijd nodig zullen blijven.”

Lees meer online op www.healthouse.be en www.planetvirus.net