gezondheid

Nooit meer alleen

De bijsluiter van Marleen Finoulst

In en op ons lichaam wemelt het van bacteriën, virussen en schimmels, het gros leeft vredig samen met onze menselijke cellen. Het hele ecosysteem van micro-organismen wordt het microbioom genoemd. Het gaat om zo’n 100 triljoen bacteriën, met allemaal eigen genetisch materiaal. In totaal zo’n vijf miljoen verschillende genen. 

Sinds wetenschappers die genen kunnen identificeren met genetische technologieën, worden onze micro-organismen in kaart gebracht: in de mond zitten bijvoorbeeld andere bacteriën dan in de longen of in de darmen. Het darm-microbioom, of het geheel aan beestjes in het maagdarmkanaal, is verreweg het interessantst. De samenstelling ervan is makkelijker te onderzoeken in de stoelgang. Via de voeding kunnen we ook een invloed uitoefenen op wat er huist in onze ingewanden.

In Vlaanderen wordt dit onderzoek gedaan op stoelgangstalen van duizenden vrijwilligers van het Vlaams Darmfloraproject, onder leiding van professor Jeroen Raes (VIB-KU Leuven). Dat onderzoek levert veel en vaak verrassende data op. Zo blijkt er een relatie te bestaan tussen de aanwezigheid van bepaalde bacteriestammen enerzijds en diabetes of darmontstekingen anderzijds. Ook stelde men al vast dat bij mensen die lijden aan obesitas andere darmbacteriën overheersen dan bij magere lieden. Het ene verband is al verrassender dan het andere: ziekten als dementie, parkinson en depressie werden al gelinkt aan het microbioom in de darm. 
Vandaag is het nog te vroeg om te kunnen concluderen of die massa gegevens ook echt iets te betekenen heeft. Daarvoor is meer onderzoek nodig. Vermoedelijk zijn veel gevonden relaties geen oorzaak-gevolgrelaties, maar toevallige vondsten die overenthousiaste wetenschappers doen dromen. Want, stel dat depressiviteit zijn oorsprong zou vinden in een onevenwichtige darmflora, dan volstaat het theoretisch om het evenwicht te herstellen om de depressie te genezen. 
Gedegen onderzoek is niet nodig om wonderoplossingen te verzinnen. Een slimme Brit bedacht bijvoorbeeld het ‘slimmedarmendieet’, om te genezen van een depressie. Van zijn boek The clever gut diet bestaat ondertussen ook een Nederlandstalige versie. Hij is lang niet de enige die een graantje meepikt van de hype: Amerikaanse bedrijven investeerden tussen 2005 en 2015 een slordige 1,6 miljard dollar aan oplossingen voor een zieke darmflora. Daarvan ging 85% naar probiotica. Dit zijn levende bacteriën (in melkdrankjes of capsules) die het inwendige microbioom terug in evenwicht zouden brengen en onze gezondheid zouden verbeteren. Ze doen nu al overal de kassa rinkelen, terwijl de effecten nog moeten bewezen worden.

Marleen Finoulst is hoofdredacteur van Bodytalk
 
www.vlaamsdarmfloraproject.be