welzijn & zorg

Het grijze evenwicht

Of niet soms?

De mening van essayist en uitgever Harold Polis. Je kunt er mee akkoord gaan. Of niet.

Een lastiger beroep dan dat van demograaf is vandaag nauwelijks denkbaar. Amper is de grote vergrijzingsgolf ingeschat of daar staat plots een onvoorspelbare ontwikkeling voor de deur: een ongeziene vluchtelingencrisis. Toen het Federaal Planbureau in maart 2015 de meest recente demografische vooruitzichten voorstelde, leek de oorlog in Syrië nog relatief ver van ons bed. Dat is vandaag wel even anders. Niemand weet vandaag hoeveel mensen van buiten Europa onze richting uit zullen komen. Het gaat in de toekomst niet om een gezinshereniging meer of minder, maar om miljoenen. De Europese Commissie schat het totale aantal vluchtelingen tot 2060 op 55 miljoen. Die schatting houdt overigens geen rekening met wat er zich sinds vorige zomer afspeelt. Er zal veel gecijferd worden de komende jaren. Heb medelijden met de demografen.

"Het gaat in de toekomst niet om een gezinshereniging meer of minder maar om miljoenen vluchtelingen."

Al die vluchtelingen hebben in mindere of meerdere mate zorg nodig, hulp, bijstand, opvang, opvoeding, gezondheidszorg. Dat zal de druk op onze open en nog steeds royale zorgverlening opvoeren. Want tegen datzelfde mythische jaar 2060 zal de Belgische bevolking allang ruim 25% 65-plussers tellen. Het is schier onmogelijk om zich bij die enorme cijfers een concrete werkelijkheid voor te stellen. Behalve dan deze: onze wereld zal de komende decennia ingrijpend veranderen. Het wordt een hele uitdaging om het perfecte evenwicht te bewaren waar we ons zolang op hebben laten voorstaan: door herverdeling zoveel mogelijk zorg, welzijn en welvaart uitspreiden over de hele bevolking. Uiteraard wisten we in het verleden dat die waardevolle herverdeling vol gaten en matteüseffecten zat. Morgen zullen die gaten veranderen in kloven. Onze ethische normen worden nu al fel op de proef gesteld. Of vormen de verdrinkingsdood van vele vluchtelingen en de mensonterende kampen in Calais en elders een nieuw normaal? Die tragische beelden zien we elke dag op onze schermen. Niet minder indrukwekkend zijn de talloze verhalen die zich straks buiten het bereik van de tv-camera’s afspelen: al die levens die in Europa stap voor stap heropgebouwd moeten worden. Veel romantiek zal er niet bij komen kijken. Wel veel verbeeldingskracht en creativiteit om nieuwe manieren te vinden waarop we in onze samenleving iedereen die een zorgvraag heeft respectvol kunnen tegemoetkomen. Die ‘iedereen’ zal morgen een nog veel gevarieerder publiek verbergen dan vandaag. Na de emotie moet de koele pragmatiek het overnemen. Niemand heeft om deze crisis gevraagd. We gokken best niet op perfecte oplossingen die op voorhand scherp becijferd kunnen worden. Het wordt zaak om vooral billijk te handelen en te besturen, slimme accommodatie te verkiezen boven onbuigzame regels, stap voor stap te vorderen zonder onszelf, de wetten en de instellingen te verloochenen. De samenleving is dan misschien wel digitaal, maar je zal haar allerminst digitaal kunnen beheren. Er zal veel menselijke wijsheid nodig zijn, minder zwartwit en meer grijs.