Kinderen inspireren hun ouders

Duurzaamheid stond al langer in het beleidsplan van de organisatie. De voorbije jaren kreeg de doelstelling echter ook concreet vorm. Hoe? Door er systematisch acties aan te koppelen.

Er waren de kleine initiatieven zoals de vervanging van oude lampen door ledverlichting en het lager zetten van de verwarming, maar er werden ook grotere stappen gezet. Zo nam Familia twee jaar geleden een kleine kinderopvang over. Elke Van Damme, algemeen directeur: “Bij de verbouwing van het pand lieten we een energiescan uitvoeren. Die gaf ons een zicht op wat er energiezuiniger kon.” Op basis van het resultaat werden het dak, de spouwmuren en de leidingen geïsoleerd. Het gebouw kreeg ook thermostatische kranen. “Momenteel werkt de oude verwarmingsketel nog prima, maar de dag dat hij het begeeft, wordt hij door een zonneboiler vervangen.”

Pionieren

Stap voor stap duurzaamheid invoeren, dat is al enkele jaren het motto van Elke Van Damme en haar collega’s. “De grootste energievreters zijn momenteel de verwarming op gas, warm water, het fornuis en alle toestellen die werken op elektriciteit. Het is de bedoeling om dat verbruik terug te schroeven door bij verbouwingen en nieuwbouw te investeren in nieuwe en meer duurzame technieken.” Terwijl bepaalde maatregelen op de lange termijn pas zullen worden gerealiseerd, verrichte Familia ook pionierswerk. Al voor er sprake was van corona monitorde de opvang bijvoorbeeld haar luchtkwaliteit nauwgezet. “Een goed binnenklimaat is erg belangrijk, zowel voor onze kinderen als onze medewerkers”, licht Elke Van Damme toe. “Vooral in de oude gebouwen stelden we vast dat er zeker tijdens de winter te weinig werd geventileerd. Daarop besloot onze technische dienst de situatie op te volgen. Tijdens de coronaperiode hebben we vervolgens CO2-meters aangekocht en onze medewerkers ook actiever gesensibiliseerd.”

Want alleen kan de directie haar duurzaamheidsplannen niet waarmaken. Iedereen moet mee in bad. Elke Van Damme: “We willen onze teams ‘besmetten’ en mee tot actie aanzetten. Dat hoeven geen grote projecten te zijn. Kleine zaken dragen evengoed bij. We vragen mensen bijvoorbeeld om met de fiets te komen, om goed te sorteren, om bij het verlaten van de kamer het licht uit te schakelen.” Omgekeerd komen er ook ideeën van de medewerkers zelf. Zij zien elk op hun domein wat er nog beter kan. “De kinderverzorgsters gebruiken niet langer plastic zakjes voor de vuile kleren van de baby’s. We trachten in de keuken zo weinig mogelijk voedsel te verspillen. Onze schoonmaakploeg werkt zoveel mogelijk met ecologische producten.” Of er nog meer kan worden gedaan? “Zeker. Het is een kwestie van prioriteiten stellen en daar dan op te focussen. Er zijn echter nog veel andere dingen die aandacht verdienen.”

Zonder duurzaamheidsmanager

Duurzaamheid blijkt in de kinderopvang (nog) geen prioritair thema. Dat komt volgens Elke in de eerste plaats omdat de middelen ontbreken. “De sensibilisering gebeurt momenteel vooral vanuit de werkgeverskoepel Vlaams Welzijnsverbond. Die onderschreef mee de Vlaamse klimaatdoelen en plaatst ze regelmatig op de agenda. Om er echter in de kinderopvang actief mee aan de slag te gaan, moeten er middelen worden vrijgemaakt. Momenteel blijft duurzaamheid immers een extra taak die bovenop ons al goed gevulde takenpakket komt. In tegenstelling tot sommige andere zorginstellingen hebben we als kinderdagverblijven bijvoorbeeld geen expert – genre duurzaamheidsmanager – in huis. Maar we doen wat we kunnen.” Elke Van Damme gelooft dat het idee om duurzaam en energiezuinig te werken in de sector momenteel vooral organisch leeft. Al wordt er langzaamaan wel een en ander gesystematiseerd. Zo werkt Familia al met andere kinderopvanginitiatieven samen rond de aankoop van bepaalde producten. De hoop leeft om die samenwerking verder te laten groeien en onder meer tijd en ruimte te creëren om goede praktijken met elkaar te delen.

Of ouders zich in het duurzaamheidsverhaal herkennen en achter de aanpak staan? Elke glimlacht. Ze beseft dat er misschien nog te weinig over acties wordt gecommuniceerd. “Ouders zien dag in dag uit wel hoe we werken, maar delen onze boodschap niet bewust. Misschien zouden we dat wat meer moeten doen.” In de buitenschoolse opvang worden de kinderen wel al gesensibiliseerd. En dat is volgens Elke een belangrijke troef. “We sorteren samen en halen samen zwerfvuil op. Ik geloof dat de kinderen hun ouders zullen inspireren eens ze de duurzaamheidsboodschap beethebben. Wat ze op school en in de opvang leren, willen ze ook thuis toepassen.”

Voorbeeldfunctie

Het gaat dus met kleine stapjes vooruit. Toch gelooft Elke Van Damme in een groter ideaal.

Haar droom is een energiezuinige nieuwbouw met veel daglicht neer te zetten, met avontuurlijke buitenspeelruimtes van natuurlijke materialen. Voor haar teams wil ze groene buitenzones creëren waar ze kunnen lunchen, sporten en vergaderen. Ze hoopt ook dat alle medewerkers over een aantal jaar mee aan de duurzaamheidskar trekken en dat ieder op zijn of haar eigen domein acties ontwikkelt. Idealiter komt de helft van het personeel dan ook fietsend naar het werk. “We ontvangen subsidies, geld van de belastingbetaler. Daarom geloof ik dat we een voorbeeldfunctie hebben. We moeten onze budgetten zo goed en duurzaam mogelijk besteden. Ook omdat we met kinderen, met de toekomst, werken.”