Onderwijs voor iedereen (maar dan ook echt voor iedereen)
Ook kinderen met een beperking verdienen een volwaardige plek in de samenleving, waar ook ter wereld. Dat ondervond ik dit voorjaar in Ethiopië, toen ik aan de slag was in een special needs klas, samen met mijn man die er stage liep als leerkracht. De klas was een bonte verzameling van dove normaal begaafde kinderen, jongeren met het syndroom van Down en leerlingen die lager begaafd waren. Van sommigen was het zelfs niet eens duidelijk welke beperking ze hadden. De jongste was zeven jaar, de oudste dertig. Op het eerste zicht leek lesgeven in deze klas ons een onmogelijke opdracht.
In Ethiopië is de methode van lesgeven ronduit klassiek: de leerkrachten schrijven de les op het bord en de leerlingen kopiëren alles in hun schrift. Heel wat kinderen in onze klas konden echter niet of moeilijk lezen en schrijven. Geen wonder dat de aandacht bij velen snel verslapte en sommigen zelfs in slaap vielen. Na een paar dagen observeren – en af en toe panikeren – kozen we voor een andere aanpak. Met de eenvoudige middelen die we konden vinden – wat karton, kleurplaten, gedroogde bonen – knutselden we didactisch materiaal in elkaar. Ondanks de moeilijke omstandigheden, merkten we snel een verschil. Elk kind was op zijn eigen manier bezig met het onderwerp van de les. Eén meisje kleurde een plaatje met boerderijdieren in om haar fijne motoriek te oefenen, een ander mocht tellen hoeveel olifantjes er op een rij liepen. Vier jongens die wel konden lezen mochten in een dierendominospel het juiste Engelse woord aan de juiste tekening koppelen. Door creatief om te springen met de moeilijke omstandigheden, slaagden we erin elk kind op zijn eigen manier betrekken bij de les. Eigenlijk zal dat vanaf dit schooljaar ook in Vlaanderen gebeuren, want dan treedt het langverwachte M-decreet in voege.
Het M-decreet (waarbij M staat voor ‘maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften’) geeft kinderen met een beperking toegang tot het gewoon onderwijs. Nu al gaan 15.000 van de 65.000 kinderen met een beperking naar het gewone onderwijs. Ouders zien de komst van het M-decreet met gemengde gevoelens tegemoet. Zal de leerkracht voldoende kunnen differentiëren om aandacht te kunnen besteden aan elk kind? Ook leerkrachten weten nog niet goed wat te verwachten. Zijn ze allemaal wel voldoende geschoold om les te geven aan kinderen met een beperking? En wie ondersteunt hen? Het M-decreet is geen aardverschuiving. Het zal ook geleidelijk aan ingevoerd worden. Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits liet alvast weten dat haar onderwijsinspecteurs de komende twee jaar eerder zullen ondersteunen dan controleren, en dat bij de volgende begroting middelen zullen verschuiven van het buitengewoon naar het gewoon onderwijs. Inclusief onderwijs is niet eenvoudig en vergt heel wat creativiteit, zowel in Ethiopië, als in België. Maar met wat inspanning van alle betrokkenen leidt het M-decreet tot minder hokjesdenken, leerlingen die spontaan voor elkaar beginnen zorgen, een andere mentaliteit en meer kennis bij leerkrachten, en een onderwijssysteem dat een meer waarheidsgetrouwe afspiegeling is van de maatschappij. Dat is de moeite van de inspanning waard.
Liesbeth Van Braeckel
hoofdredacteur