Over kinderen die opkomen voor zichzelf en voor anderen

Generatie K is een nieuw Ketnet-magazine met Kristel Verbeke dat kinderen aan het denken zet over zichzelf, over de maatschappij en over rechtvaardigheid. Aan de hand van candid-cameraopnames, langere reportages en korte rubrieken wil Generatie K tonen hoe kinderen zelf hun rechten en morele waarden ervaren en ermee omgaan, ook als ze in het gedrang komen. Generatie K wil kinderen inspireren en stimuleren om na te denken over hun eigen rechten en die van anderen, en hen aanzetten om daar ook voor op te komen.

Op weekdagen zijn er korte afleveringen van tien minuten waarin een scène met verborgen camera centraal staat. Kristel test of kinderen durven ingrijpen in een lastige, uitdagende, maar herkenbare situatie. Ze krijgt hierbij de hulp van kindacteurs. Durven de kinderen jongens aanspreken die brutaal voorkruipen in een rij? Grijpen ze in als een meisje wordt gepest? Helpen ze een oudere dame die de trap niet op raakt? Wat doe je als je een portefeuille met geld vindt? Achteraf leggen de kinderen uit waarom ze reageerden zoals ze reageerden. 

Op zaterdagvoormiddag is er Generatie K - XL. In een langere weekenduitzending van een klein halfuurtje worden kinderrechten extra in de kijker gezet met een langere reportage. Zo gaat Kristel op bezoek bij stoere kinderen zoals Jorunn, die inspraak eiste toen haar ouders gingen scheiden. En bij Dries, die recht heeft op een aangepaste leeromgeving omdat hij een autismespectrumstoornis heeft. Daarnaast gaat ze ook nog langs bij kinderen die ervaring hebben met mantelzorg, armoede en adoptie. Kinderen die blijven knokken, hoe moeilijk hun situatie ook is. 

Kinderrechten concreet gemaakt

"Met Generatie K willen we kinderrechten concreet en tastbaar maken", vertelt kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen. "Bij het woord kinderrechten denken veel mensen al gauw aan de arme landen in het Zuiden, aan kinderarbeid enzovoort. Maar kinderrechten zijn geen luxe: ook in ons land is het nodig om daar aandacht voor te hebben." Kristel Verbeke werkt al langer rond kinderrechten, en geeft toe dat zij in eerste instantie ook aan situaties van kinderarbeid dacht. "Ondertussen werk ik al een aantal jaren mee achter de schermen bij het Kinderrechtencommissariaat, en heb ik heel wat bijgeleerd. Het is ongelooflijk interessant en intrigerend om met kinderen te praten over allerlei onderwerpen. We hopen dat kinderen samen met hun ouders naar dit programma zullen kijken, en dat het een kapstok mag zijn om samen te praten over moeilijkere onderwerpen als racisme."

"Ik vind het belangrijk dat kinderen er jong over nadenken. Dat ze misschien ooit denken: 'Ik heb al eens in die situatie gezeten, misschien pak ik het de volgende keer anders aan.' Op school hebben ze ook niet altijd de tijd en de middelen om bij dit soort situaties te blijven stilstaan", aldus Kristel.

Welk kinderrecht vindt Kristel zelf het belangrijkst? "Ik koester het recht dat kinderen hebben om op te groeien in een veilige omgeving. Het warme nest dat ik mijn eigen kinderen nu wel kan geven, maar dat ik zelf misschien wel wat gemist heb vroeger. Als dat goed zit, is de kans al groter dat het met de rest ook wel in orde komt. Je kan ook al eens een risico nemen als je kan terugvallen op een veilige basis."

"Complimentjes geven vind ik ook belangrijk", zegt Kristel. "We noemen de kinderen vaak helden, en hebben zelfs een rubriek in de reeks die 'Iedereen Held' heet. Daarnaast is privacy voor kinderen ook echt een belangrijk recht. De kastjes van mijn dochter: daar ga ik niet in neuzen. Daar hebben ze recht op."

Uit een filmpje dat Kristel een paar jaar geleden maakte voor het Kinderrechtencommissariaat blijkt dat kinderen meer tijd willen voor zichzelf, om te spelen, leuke dingen te doen, te praten met hun ouders. "Dat was inderdaad de conclusie van het onderzoek toen", vertelt Kristel. "Maar voor sommige gezinnen kan 'quality time' in het weekend ook werken. Want het is niet omdat je veel thuis bent, dat je er daarom ook automatisch bent voor je kinderen. Als je die tijd in het weekend dan echt voor de kinderen voorbehoudt, dan kan dat prima werken, als je het mij vraagt. Je moet je prioriteiten stellen. Je hébt geen tijd, je máákt tijd."

Dubbele bescherming 

Er werd lang nagedacht over het gebruik van de verborgen camera. Maar volgens Vanobbergen gaat het over hoe deze wordt ingezet: "In dit geval wordt niemand voor schut gezet, maar wordt het gebruikt om kinderen achteraf te laten spreken en nadenken. Waarom deed ik dit, en niet dat? De kinderen die kijken worden uitgedaagd om na te denken over wat zij in deze situatie gedaan zouden hebben. Wie gefilmd werd, kreeg ook dubbele bescherming: ze krijgen de kans om hun keuzes uit te leggen, en wie de beelden liever niet wilde laten uitzenden, kon daar ook voor kiezen." 

Kinderpsychiater Peter Adriaenssens hoopt dat Generatie K kan bijdragen tot het opvoeden van een actief denkende generatie. "Het programma kan onze complexe wereld een beetje dichterbij brengen op speelse manier. Het reikt niet enkel de theorie aan, maar laat kinderen in situaties die gefilmd worden met verborgen camera eens oefenen. De situaties zetten aan om eens in de schoenen van een ander te gaan staan. Wat als ik een vluchteling was? Wat als ik uitgesloten werd? Daar leren ze heel veel uit. Daarnaast reikt Generatie K ouders de taal aan om het erover te hebben. Vlaamse ouders praten niet over elk onderwerp even vlot, maar het zou mooi zijn als ze zelf met hun kinderen zouden praten over hoe het in hun jeugd allemaal verliep."

In de eerste uitzending - vanavond - gaat het over een jongen die besluit dat een meisje niet mee op een selfie mag, omdat ze er volgens hem lelijk uitziet door haar beugel en bril. Durven de andere kinderen voor het meisje op te komen? En wat doen ze als de jongen een foto van het meisje wil doorsturen naar zijn vrienden, tegen haar wil? Je ziet het vanavond (7/11) om 17u35 op Ketnet.

>> Kristel Verbeke presenteert het programma, praat met de kinderen in de reportages, en geeft tips en bedenkingen in een vlog. Generatie K werd gemaakt in nauw overleg met kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen, kinderpsychiater Peter Adriaenssens en Diane Waumans, manager beroepsethiek van de VRT. Om de thema’s in Generatie K ook bespreekbaar te maken in het onderwijs heeft Ketnet aan de vzw Vormen gevraagd om een educatief pakket te ontwikkelen met kant-en-klaar-methodieken.

>> Generatie K: vanaf 7 november, van maandag tot donderdag om 17u35 op Ketnet, en op zaterdag om 9u50 een XL reportage over één thema.

>> https://www.ketnet.be/programma/generatie-k