Waarom verslaving niet verdwijnt
In een wereld die houdt van perfectie is het moeilijk te aanvaarden dat mensen een neiging tot verslaving hebben. Bij sommigen onder ons wordt die neiging nog sterker door een genetisch defect in de neurotransmitters in de hersenen. Ervan uitgaan dat we onze verslavingen zomaar overwinnen dankzij gezond verstand, discipline en rationele argumenten getuigt van naïviteit.
Onthouding is overigens slechts de eerste stap wanneer je van een verslaving herstelt, of het nu om sigaretten, alcohol, drugs of compulsief gedrag gaat. Op een bepaald moment moet je ook kunnen terugvallen op een netwerk van vrienden, familieleden of (professionele) hulpverleners. De Verenigde Staten vormen een schrijnend voorbeeld van een land waar de hulpverlening zwak staat en wordt overspoeld door golven van verslavingen. Een centenkwestie uiteraard. President Trump had het vorig jaar over een ‘noodtoestand in de gezondheidszorg’ en niet over een ‘nationale noodtoestand’. In dat laatste geval had hij federaal geld moeten vrijmaken voor verslavingszorg. Wat niet gebeurde. In plaats daarvan gaan verslaafde Amerikanen gewoon dood. De opvallendste verslavingsgolf van de laatste jaren is teweeggebracht door opioïde pijnstillers. Maar liefst 2,6 miljoen Amerikanen zijn eraan verslaafd.
In 2016 alleen al waren er 42.200 doden. De beroemdste dode dat jaar was Prince, gestorven aan een overdosis fentanyl, synthetische rotzooi die uit China wordt geïmporteerd. Onze obsessie met tabak verdoezelt de gevolgen van alcoholisme en maakt ons ongevoeliger voor pijnstillerverslaving.
Onterecht. De pijnlijke waarheid is dat rokers die aan longkanker lijden relatief snel sterven. Pijnstillerverslaving zit echter dieper en gaat veel langer mee. Mensen die verslaafd zijn aan opioïden zullen decennialang sukkelen met de gevolgen ervan en zullen een zware druk leggen op hulpverlening. Het tij is nu aan het keren in de Verenigde Staten, met rechtszaken tegen farmaceutische bedrijven tot gevolg. Actievoerders en overheden hopen dat ze dezelfde methode kunnen toepassen die de tabaksindustrie pijn heeft gedaan. Intussen verzuipt de slecht georganiseerde hulpverlening en verschuiven de problemen naar de criminaliteit.
Europa en België ontsnappen niet aan de gesel van opioïden. Het RIZIV waarschuwde begin dit jaar nog voor een toenemend gebruik van zware pijnstillers. In 2016 waren er in België 30.000 chronische gebruikers van opioïden, 28% meer dan in 2010. Ter vergelijking: ongeveer 10% van de bevolking kampt met chronische pijn. Een richtlijn in verband met opioïden wordt onvermijdelijk, waarbij het opletten wordt om niet de fout van de Verenigde Staten te herhalen: door een strenge regelgeving zochten verslaafden hun heil bij goedkope heroïne, met meer dodelijke overdosissen tot gevolg. Aan illegale drugs is er in onze steden, en zeker in de drugshaven Antwerpen, helaas geen gebrek, integendeel. De samenleving moet zich met alle middelen weren tegen drugshandel, maar moet tegelijkertijd ook zo ruimhartig mogelijk verslaafden helpen herstellen, onafhankelijk van hun achtergrond en voorgeschiedenis. Daar hebben we in Europa gelukkig nog ruimte voor.