“De pijn van een zwangerschapsverlies kan alleen verminderen door erover te praten. Delen is helen.”

In juli 2022 verloor Julie haar kindje. “Ik merkte meteen dat het niet makkelijk was om over te praten. Ook niet, of misschien zeker niet, met familie. Hoe dichter een persoon bij je staat, hoe moeilijker het lijkt om over zoiets pijnlijks te praten. Je begint er zelf niet over, omdat je mensen niet tot last wil zijn met je verdriet. En mensen vragen jou er ook niets over, omdat ze bang zijn dat ze jou verdrietig maken. En zo blijven we zwijgen”, vertelt Julie Van den Steen. “Terwijl je de pijn enkel kan doen verdwijnen door erdoorheen te gaan en erover te praten. Delen is helen, erover praten kan enorm opluchten. Ik voelde toen dat ik er iets mee moest doen. Ik wilde met mijn verhaal iets betekenen voor andere mensen. Dus besloot ik een podcast over maken. We hebben opnames gedaan in een basic ruimte met één micro, zoals vroeger tijdens mijn radiostudies. Ik begreep meteen weer waarom ik radio was gaan studeren: om verhalen te brengen die het verschil kunnen maken.”

Heeft de podcast haar geholpen met het verwerken van het verlies? “Dat was zeker niet de hoofdbedoeling van de podcast. Maar het liep wel samen. Ik ging sowieso praten met een psycholoog en lotgenoten, maar heb gewoon altijd een microfoon meegenomen. Dat maakt het ook zo authentiek. Als het te geënsceneerd is, raak je mensen niet. Een spontane aanpak past ook meer bij wie ik ben. Bijna iedereen die ik gesproken heb voor de podcast, heeft zelf contact opgenomen met mij toen ze het nieuws hoorden. Het is omdat we er zo weinig over praten, dat we niet weten hoeveel mensen dit meemaken.”

Schuldgevoel

“Veel vrouwen doen er geen melding van”, weet Julie. “Of soms weten ze het zelfs niet, omdat een zwangerschapsverlies aan het begin van de zwangerschap misschien gewoon een zwaardere menstruatie lijkt. De cijfers zijn dus waarschijnlijk nog hoger dan één op zes. Vroeger dacht ik dat het enkel kon mislopen door iets verkeerd te eten, of door alcohol te drinken, of door de kattenbak te verversen. Door je eigen ‘schuld’. Terwijl dat dus helemaal niet klopt. Je schaamt je als vrouw ook: je bent toch gemaakt om je te kunnen voortplanten, en als dat niet lukt heeft je lichaam gefaald. Dan voel je je schuldig tegenover je partner, tegenover je ouders die grootouders willen worden, tegenover jezelf.”

Het verlies heeft haar kijk erop veranderd. “Vroeger rolde ik ook wel met mijn ogen als iemand zei ‘praten helpt’. Maar nu sta ik er helemaal achter. Het lucht erg op. Ook al voel je pijn en kwaadheid, het helpt je wel alles te verwerken.” Na het verlies bracht ze eerst de mensen die al wisten dat ze zwanger was op de hoogte. “Zij wisten vaak ook niet zo goed wat te zeggen, waardoor het langs beide kanten wat ongemakkelijk werd. Daardoor heb ik er zeker een maand lang niets meer over gezegd. Ik voelde een zwaarte op mijn schouders. Mijn gynaecoloog had al meteen vermeld dat er perinatale counseling bestond. Toen ik me alleen voelde met mijn verdriet heb ik dan toch gebeld om een afspraak te maken. Want ik was dan wel aan het denken dat we er meer over moesten praten, maar ik deed het zelf niet.”

Rationeel én empathisch

Konden professionelen haar dan beter helpen dan de vrienden en familie? “Het hielp al dat ik niet bang was om hen verdriet aan te doen”, zegt Julie. “Bij mijn vriend of mama was ik bang dat ik hen verdrietig zou maken door erover te praten. Dat was bij een professional niet het geval natuurlijk. De psychologe wist door haar opleiding ook heel goed welke vragen ze moest stellen, en welke vragen van mij ze kon beantwoorden. Ze kon toch veel van mijn zorgen wegnemen. Bijvoorbeeld dat mijn schuldgevoel nergens voor nodig was. Je kan er je emoties uiten, maar ze brengen ook ratio in de situatie. En dat heb je allebei nodig op zo’n moment.”

“Het is ook niet meer dan normaal dat een gynaecoloog rationeel reageert op een zwangerschapsverlies. Zij maken het zo vaak mee, en als ze daar telkens emotioneel op moeten reageren, komen zij hun dagen ook niet door. Dat neemt niet weg dat de aanwezige vroedvrouw op het moment dat het gebeurde heel empathisch reageerde. Ik probeerde me sterk te houden, maar ze zei: laat het maar gaan, het is heel erg wat er nu aan het gebeuren is. Mijn eigen gynaecoloog verdient een standbeeld. Zondagavond is het gebeurd, terwijl ik maandag bij haar moest zijn voor de NIP-test. Toen ze ervan hoorde heeft ze me meteen opgebeld, gezegd dat het niet mijn schuld was. Ze heeft me heel goed opgevolgd, ook in de weken daarna. Nooit liet ze merken hoe drukbezet ze was. Ik kom uit een gezin van verpleegkundigen, dus ik weet dat zorgverleners enorm onder druk staan en hoe onderbemand de zorg is. Maar zelfs onder die druk moet je er alles aan doen om niet te verzuren. Gelukkig vinden veel zorgverleners de gulden middenweg.”

Lotgenoten en partners

Aan de partners wordt vaak niet meteen gedacht bij een zwangerschapsverlies. Maar Julies vriend zette na een tijdje toch ook de stap naar de perinatale counseling. “Het verlies was bij hem tweeledig: hij verloor een kind, maar het was voor mij – zijn partner – ook kantje boordje geweest, omdat ik veel bloed verloor. In eerste instantie was hij dus heel bezorgd om mij en bang om mij te verliezen. Pas maanden later drong het bij hem goed door wat we verloren waren. Vaak worden mannen vergeten in dit soort situaties, maar ook zij hebben wat te verwerken na een zwangerschapsverlies.”

“Ik hoop dat sommige lotgenoten in de podcast toch wat info verzameld vinden, en niet overal stukjes bij elkaar moeten gaan sprokkelen op het internet, op blogs en in folders. In de podcast komen lotgenoten en experten aan het woord, mannen en vrouwen en verschillende generaties.”

Niet op zoek naar een verklaring

Veel mensen zwijgen ook omdat ze bang zijn iets verkeerd te zeggen. Maar gebeurt dat dan vaak? “Goh, af en toe toch wel. Ik hoorde bijvoorbeeld eens dat het mijn schuld was omdat ik te lang de pil had genomen. Dat kwam dan ook nog eens van een man zonder enige medische opleiding. Wat wist hij daar nu van? Of het werd gelinkt aan het coronavaccin. Mensen zoeken mee naar een ‘verklaring’ of antwoorden, maar daar was ik bij hen niet naar op zoek. Ik was op zoek naar iemand bij wie ik kon uithuilen, iemand die luistert. Als je twijfelt kan je altijd vragen: wil je erover praten? Dan laat je het open of er een gesprek van komt en hoe het begint.”

Collega in vertrouwen

Toen ze ontdekte dat ze zwanger was, was Julie wel even bang voor haar schermcarrière. Daarom wilde ze het niet meteen vertellen tegen haar werkgever en collega’s. “Ik was een programma aan het voorbereiden met Jens Dendoncker. Mijn verdriet was nog niet verwerkt, het zat nog aan de oppervlakte. Dus ik moest er wel echt iets van zeggen. Gelukkig voelde ik me veilig bij hem. We spraken een teken af: als het voor mij even niet meer ging, zou hij het overnemen. Ik kan iedereen aanraden om een collega in vertrouwen te nemen om wat steun te hebben op de werkvloer. Jens weet gelukkig wel wat af van mentale gezondheid, dus ik was blij dat ik in die periode met hem mocht samenwerken.”

Voor de verwerking raden sommigen aan om de datum van het verlies of de uitgerekende datum elk jaar te vieren of te herdenken. Deed Julie dat ook? “Ik heb een hele dag vrij genomen en met vrienden afgesproken, enkel om over Lily te praten. We praten over Lily en niet over ‘de baby’. Dat maakt het echter. We hebben haar genoemd naar mijn oma. Voor mij is het op een of andere manier gebeurd om een reden. De podcast zou er anders nooit geweest zijn. Nu zijn er zoveel mensen die hulp en herkenning vinden dankzij Lily. Dat idee helpt me wel. Soms doet het veel pijn, maar soms ook al wat minder.”

Haar zwangerschap was onverwacht, maar niet ongewenst. Op dit moment heeft ze haar kinderwens even uitgesteld. “Ik zal bang zijn als ik opnieuw zwanger zal zijn, maar weet nu wel dat ik verschillende professionals kan inschakelen om me te begeleiden”, vertelt ze. “Ik zal ook voorzichtiger zijn met hopen en dromen. Ik wil wel kinderen, maar het zal moeilijk voor me zijn om er bewust voor te kiezen. Ik denk dat het gewoon op mijn pad zal moeten komen. We zien wel. Mijn leven zal ook niet pas compleet zijn als ik een kind heb. Ik wil niet zwanger worden omdat ik x jaar samen ben met mijn vriend of omdat ik een bepaalde leeftijd heb.”  

Gaat die pijn ooit helemaal over? “Die zal er altijd wel een beetje blijven”, denkt Julie. “Maar ik denk dat het anders wordt als je uiteindelijk wel een kindje krijgt. Al krijg ik even goed berichten van vrouwen die het veertig of vijftig jaar geleden meemaakten en er nog altijd aan denken. Ik probeer zo goed mogelijk aan mezelf te werken, Lily inclusief, en ik hoop dat het niet evenveel pijn zal blijven doen. Soms kijk ik op een mooie zomerdag hoe fel de zon schijnt, en dan denk ik: dat zal Lily zijn.”

>> De podcast kan je beluisteren op de pagina van Ik ben 1 op 6.