“Ik ben heel blij dat ik nog eens buitenkom en onder de mensen ben”

Vrolijk zwaaiend komt Lisette Ceuppens de hoek om. Ze zit in een rode fietsriksja die wordt bestuurd door vrijwilliger Winfried Kerremans. Lisette vindt het geweldig. Haar lange grijze haren wapperen in de wind. Ze geniet zichtbaar van het mooie weer en de beweging. “Raad eens hoe oud ik ben?”, vraagt ze uitdagend. Niemand kan het juiste antwoord geven. “Ik ben al 95,5 jaar”, zegt de vrouw trots.

Lisette woont in de binnenstad van Mechelen, drie straten verwijderd van het dienstencentrum Den Deigem waar ze elke weekdag naartoe gaat voor een warme maaltijd. Het lukt niet meer om de korte afstand te voet af te leggen. Daarom haalt Winfried of een andere fietsvrijwilliger Lisette elke maandag op met de fietsriksja en zet haar af bij de ingang van het dienstencentrum.

Op de andere dagen wordt Lisette met een busje vervoerd. Maar dat is behalve heel tijdrovend, ook weinig duurzaam. Het busje maakt een grote toer door Mechelen om nog andere passagiers op te halen en de vele eenrichtingsstraten te ontwijken. De drie straten overbruggen, kost een uur tijd en veel brandstof.

Toffe ontmoetingen

“Het doel is om Lisette in de toekomst altijd met de fietsriksja te vervoeren naar dienstencentrum Den Deigem”, zegt Tris Segers. Zij is de coördinator van Klimavelo. Dit project is een onderdeel van de Mechelse burgerbeweging Klimaan vzw die streeft naar een duurzame en klimaatneutrale samenleving met oog voor het sociale aspect.

“Klimavelo beschikt over drie fietsriksja’s die gebruikt worden voor ritten in Mechelen en omliggende dorpen”, legt Segers uit. “Het project verzorgt functionele ritten, zoals die met Lisette. Een ander voorbeeld van een functionele rit is het vervoer van iemand naar het ziekenhuis of de tandarts. De fietsriksja’s worden ook gebruikt voor plezierritten. Zo fietsten we laatst door Mechelen met een ouder koppel dat hun voormalige huis nog eens wilde zien en benieuwd was naar de veranderingen in de stad. We richten ons steeds op mensen die zich moeilijk zelfstandig kunnen verplaatsen. Vaak zijn het ouderen, maar het kan evengoed een jonger iemand zijn. Het doel is om hen te laten genieten van de gezonde buitenlucht en sociale contacten. En om ervoor te zorgen dat er minder autoritten plaatsvinden.”

Klimavelo ginf eind juli van start en telt inmiddels veertien vrijwilligers die de fietsritten verzorgen. Tris zet de ritten in de whatsappgroep en de beschikbare vrijwilligers reageren. Winfried, die met Lisette rondrijdt, was meteen enthousiast toen hij van het project hoorde. “Ik hou van fietsen en ben graag buiten. Dit is het ideale vrijwilligerswerk voor mij. Ik heb een opleiding gekregen, want het is niet vanzelfsprekend om met de riksja te rijden. Je moet opletten met borduren. Daar rijd je het beste schuin op.”

De fietsriksja zorgt voor veel bekijks, heeft Winfried ervaren. “Voorbijgangers stoppen, draaien verbaasd hun hoofd om en zwaaien vervolgens enthousiast. Het leidt tot toffe ontmoetingen.”

Coördinator Segers wil met Klimavelo ook nieuwkomers bereiken. “De bedoeling is om hen een opleiding aan te bieden, zodat ze de fietsritten verzorgen. Vandaag zijn de ritten nog gratis. Maar in de toekomst vragen we een kleine vergoeding die rechtstreeks naar de vrijwilliger gaat. Op die manier hopen we de nieuwkomer een duwtje in de rug te geven.”

Tweeduizend fietskilometers

Klimavelo is niet het enige project dat met fietsriksja’s minder mobiele mensen vervoert. Mobiel21 probeert met het project Fietsen Zonder Leeftijd meerdere steden en gemeenten te overtuigen in te zetten op duurzame mobiliteit. “Inmiddels zijn er 35 initiatieven gestart over heel Vlaanderen”, zegt Ine Bosmans projectmedewerker educatie bij Mobiel21. “Elk project heeft een eigen naam. Mobiel21 ondersteunt de projecten en organiseert bijeenkomsten waar ervaringen worden uitgewisseld. Ook geven we trainingen over de wegcode. Het is belangrijk dat de vrijwilligers weten waar ze mogen rijden en waar niet, en hoe ze passagiers veilig kunnen vervoeren.”

Organisaties zoals OCMW’s, woonzorgcentra of gemeenten kunnen bij Mobiel 21 terecht voor informatie en advies rond de opstart, de juiste fiets, vrijwilligersopleiding en financieringskanalen. Noden en bezorgdheden van de initiatieven worden verzameld en gesignaleerd aan de overheid.

Tris en haar collega vrijwilligers hebben grootste plannen met Klimavelo. In de toekomst willen ze duizend ritten per jaar verzorgen. Dit komt neer op jaarlijks tweeduizend fietskilometers in plaats van autovervoer. Ruw geschat betekent dit een vermindering van de CO₂-uitstoot met 240 kilo per jaar.

Segers: “We hopen aan te sluiten bij de Minder Mobielen Centrale die autoritten verzorgt voor mensen onder een bepaald inkomensgrens. Veel mensen kunnen zelfs de ritten van de Minder Mobielen Centrale niet meer betalen vanwege de hoge brandstofprijzen en de vele omwegen die je in Mechelen moet maken om ergens te geraken. Fietsen is een gezonder en betaalbaarder alternatief. Het zou ideaal zijn als Klimavelo dankzij de logistieke ondersteuning van de Minder Mobielen Centrale verder kan groeien. We hopen daarnaast op financiële ondersteuning van de stad Mechelen om de toekomst van Klimavelo veilig te stellen.”

Lisette zit inmiddels bij een bord warm eten in het dienstencentrum. “Het is heel lekker”, zegt ze vrolijk. “Mijn enige dochter is gestorven. Mijn schoonzoon woont in Oostende. Gelukkig komt hij elke week op bezoek. Toch zit ik vaak alleen. Ik ben heel blij dat ik nog eens buitenkom en onder de mensen ben.”

>> Hoe kan sociaal werk een rol spelen in rechtvaardige duurzaamheid? In het kader van #sterksociaalwerk brengen Weliswaar, Sociaal.Net en SAM, steunpunt Mens en Samenleving inspirerende praktijken in beeld.