welzijn & zorg

'Dakloosheid is een politieke keuze'

DoucheFLUX startte met gratis douches, ijvert nu voor uitbannen dakloosheid
26.05.2023
Foto's
Jan Locus

Het begon meer dan tien jaar geleden, met het idee om douches aan te bieden aan daklozen in Brussel. “Hoewel DoucheFLUX nu is uitgegroeid tot een veel grotere organisatie, hebben mensen in armoede er altijd een stem in gehad”, vertelt Vanessa Fusco.

De eerste kiemen voor DoucheFLUX zagen het licht in 2010, het Europees jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. “Een collectief van bezorgde burgers organiseerde jaarlijks een betoging rond een prangend maatschappelijk thema. Ditmaal wilden ze de stemmen van mensen op straat laten horen”, vertelt Vanessa Fusco. “Dat resulteerde in een boek, of liever een ‘betoging in boekvorm’: Eisen van Brusselse (pre-)daklozen. Vanaf het prille begin namen mensen in armoede dus het woord. Verschillende heikele - en nog steeds erg actuele - thema’s kwamen aan bod, maar drie aspecten keerden steeds terug: er waren in Brussel te weinig toegankelijke douches, wasruimtes en lockers voor mensen die op straat woonden.”

Dat collectief van bezorgde burgers besloot om DoucheFLUX op te richten. “Ze zamelden jarenlang geld in om een dagcentrum te kunnen openen. Maar vanaf 2012 werden er al activiteiten georganiseerd, waaronder een praatprogramma en een magazine voor en door dak- en thuislozen. En in 2017 kon het dagcentrum in de buurt van het Brusselse Zuidstation eindelijk de deuren openen. Daar zijn twintig douches, ruim 250 lockers en een wassalon met ruimte voor ongeveer 50 wasbeurten per dag.”

Energie en eigenwaarde

Alles begon dus met douches, vertelt Fusco. “Voor de meeste mensen is dat een dagelijks ritueel, iets vanzelfsprekends. Maar voor mensen die op straat leven, is dat helaas niet het geval. Nochtans betekent een douche zoveel: het geeft energie, je voelt je fris, je eigenwaarde stijgt, je wordt minder geconfronteerd met vooroordelen…” Maar daarnaast organiseert DoucheFLUX ook zeer veel andere activiteiten, legt Fusco uit. “In ons dagcentrum zijn verschillende psychologische, medische en sociale werkers aanwezig, en geregeld ook een kapper, opticien en tabakoloog. Al bieden we ook ontspanning aan. Denk bijvoorbeeld aan onze bioscoop, zwembeurten, paardentherapie, enzovoort. Gemiddeld komen er per dag een 150-tal mensen langs.”

Verder investeert DoucheFLUX volop in beleidswerk en bewustwording. “We proberen de vooroordelen rond dak- en thuisloosheid bij het grote publiek uit de wereld te helpen. Daarvoor geven we bijvoorbeeld masterclasses in scholen, waar onze begunstigden getuigen over hun leven op straat en de moeilijkheden waarmee zij geconfronteerd worden. Dat zijn altijd heel verrijkende ontmoetingen die een grote impact hebben op leerlingen. Daarnaast hebben we bijvoorbeeld ook twee bordspellen ontwikkeld, eveneens met echte ervaringen van mensen op straat.”

Vakbond van giganten

“Wij geloven dat dakloosheid een politieke keuze is: het is mogelijk om er een einde aan te maken”, zegt Fusco. “We pleiten dan ook voor een paradigmaverschuiving: als samenleving kunnen we ervoor kiezen om mensen niet langer op straat te laten slapen. We bieden onder meer ondersteuning aan de ‘vakbond van giganten’, wat staat voor ‘geweldig individu in gigantische armoede maar niet zonder trots’. Deze groep van mensen in armoede komt wekelijks samen in ons gebouw om hun ideeën vorm te geven. Daarnaast hebben we bijvoorbeeld ook samengewerkt met het Departement Toegepaste Economische Wetenschappen van de ULB. Zij berekenden de kosten van dakloosheid en noodopvang in Brussel versus het Housing First-systeem en die bleken bijna vergelijkbaar. We hebben toen politici van alle partijen uitgenodigd op onze persconferentie, en we blijven hierop hameren.”

Sinds kort is DoucheFLUX zelf een erkende Housing First operator in Brussel, vertelt Fusco. “Tijdens de eerste coronalockdown moest iedereen ‘in zijn kot’ blijven, maar voor dak- en thuisloze mensen is dat onmogelijk. We zagen vooral zeer schrijnende situaties bij thuisloze vrouwen, en in samenwerking met JES Sleep Inn konden we een transitonthaal openen. In tegenstelling tot de noodopvang, hadden die vrouwen daar een eigen kamer die op slot kon, waardoor ze veel meer rust vonden en de sociale begeleiding veel vlotter verliep. Het herhuisvestingspercentage van deze vrouwen was relatief hoog. Intussen hebben we 12 plaatsen die geschikt zijn voor Housing First. Het doel is er tegen het einde van het jaar 24 te hebben, om erkenning en structurele subsidies van de autoriteiten te krijgen. Finland is voor ons een grote inspiratiebron: daar werden alle dagcentra voor dak- en thuislozen gesloten en is massaal geïnvesteerd in Housing First, waardoor het aantal mensen dat op straat leeft spectaculair is gedaald.”

Erkenning

Dat DoucheFLUX recent erkend werd als vereniging waar mensen in armoede het woord nemen, is volgens Fusco de erkenning van tien jaar hard werken. “Maar de uitdagingen blijven groot, vooral op het vlak van financiering. We hebben jarenlang enkel gedraaid op de energie van vrijwilligers en de steun van donateurs. Intussen zijn er subsidies, waardoor we al met een team van 25 mensen werken. Maar we blijven afhankelijk van particuliere giften om ons budget sluitend te maken. Hoe dan ook blijven we ijveren voor duurzame oplossingen op het vlak van huisvesting en ondersteuning voor de meest kwetsbare mensen in deze samenleving.”