welzijn & zorg

De grijze werkelijkheid

Column Harold Polis
26.05.2023
Foto's
Bob Van Mol

Onze toekomst wordt voorbereid in een ontwijde kapel op een universiteitscampus in Barcelona. Op de plaats waar de gelovigen de mis volgden staat nu een immense supercomputer, MareNostrum genaamd. Hij zal bij voltooiing een snelheid van 13,7 petaflops halen – dat is belachelijk snel. 

Een groep wetenschappers is MareNostrum aan het gebruiken voor een bovenmenselijk ingewikkelde opdracht: het ontwerpen van onze digitale dubbelganger. Op basis van immense hoeveelheden data wordt een model gebouwd dat de elektrische, chemische en mechanische processen in het menselijk lichaam nabootst. Uiteindelijk is het de bedoeling dat die digitale dubbelganger (iedereen kan er een hebben) onze medische toekomst voorspelt. Deze technologie zal ons ooit in staat stellen om verregaande keuzes te maken over onze gezondheid, gebaseerd op data en kennis. Ondanks alle opgetelde wetenschap blijven medische beslissingen immers vaak giswerk.

De ontwikkeling van onze digitale dubbelganger komt bovenop de grote vooruitgang die er is geboekt in het stamcelonderzoek. Met als recent exploot de tot de verbeelding sprekende organoïde, een kunstmatig gekweekt miniatuurorgaan. Daar wordt ook aan de KU Leuven onderzoek naar verricht. Het lijkt alsof we op weg zijn naar een toekomst waarin de beperkingen van ons lichaam als sneeuw voor de zon zullen verdwijnen. Niets is echter minder waar. Ons leven blijft eindig, zoals de volop aan de gang zijnde vergrijzing van de samenleving bewijst. Wat wel fundamenteel zal veranderen is onze relatie tot technologie. Wan wat verwachten we eigenlijk van onze digitale dubbelganger? Hoeveel ruimte gunnen we hem? Hoe autonoom mag technologie worden? En hoe beïnvloedt technologie de manier waarop we onze levens en carrières invullen?

Regelmatig zijn er mensen die ons herinneren aan de impact van de vergrijzing. Zoals onlangs nog Jan Vranken, Pascal De Decker en Dominique Verté, samenstellers van het boek Ongehoord en ongezien. Hoe Vlaanderen vergrijst. Ouderen vormen geen restgroep meer. Multimorbiditeit neemt toe, maar ook het aantal actieve jaren. De klassieke kosten-batenanalyse waarbij ouderen worden afgeschreven en verplicht nietsdoen mag in de prullenmand. Het wordt onmogelijk, onbetaalbaar en onwenselijk om ouderen te blijven afzonderen. Al was het maar omdat we hun ervaring en hun inzet nodig hebben. Dankzij de wonderen van MareNostrum, van de organoïden en van de biomedische vooruitgang zullen de meesten van ons nog bewuster gebruik kunnen maken van de tijd die ons op aarde is gegund. Dat aangescherpte bewustzijn zal hopelijk ook ingezet worden om concreet te maken wat we juist onder een inclusieve samenleving en geïntegreerde zorg verstaan. Hoe organiseren we betere woningen, een optimaal benutte openbare ruimte, een haalbare indeling van onze loopbaan, een hechter sociaal netwerk? Het spreekt voor zich dat de Vlaamse welzijnszorg in die ontwikkeling een hoofdrol zal spelen. Intussen denkt de supercomputer in Barcelona onverbiddelijk verder.

 

Harold Polis