welzijn & zorg
'Het spijt me. Ik wou dat ik de klok kon terugdraaien.'
Twintig jaar Moderator
Soms zijn mensen ongewild met elkaar verbonden. Door een verkeersongeval of misdrijf bijvoorbeeld. Moderator bemiddelt al twintig jaar tussen slachtoffers en daders. Het kan hen helpen om de draad van hun leven terug op te pakken.
Bij een ongeval kan het nuttig zijn de andere kant van het verhaal te horen. Auteur Sabine Cocquyt spreekt uit ervaring. Ze verloor haar ouders in een verkeersongeval, waarin ook haar zoon van negen zwaargewond raakte.
Vragen van slachtoffers
“Slachtoffers en nabestaanden zitten na een ongeval vaak nog met vragen”, zegt Pieter Verbeeck, coördinator bij Moderator die meewerkte aan het boek van Cocquyt. “Wat is er precies gebeurd? Heeft hij nog iets gezegd? Soms is de veroorzaker de enige die erbij was en heeft hij of zij als enige antwoorden.”
“Veroorzakers willen vaak contact opnemen met slachtoffers, maar weten niet goed hoe. Ze willen een kaartje sturen of de begrafenis bijwonen, maar durven niet”, zegt Verbeeck. Bij slachtoffers kan dat stilzwijgen overkomen als onverschilligheid.
Pieter Verbeeck (Moderator): "Slachtoffers hebben vaak vragen waarop alleen de dader het antwoord kent."
Meestal niet face to face
Bij bemiddeling hoeven mensen elkaar niet per se te ontmoeten. “In tachtig procent van de gevallen gebeurt bemiddeling indirect en pendelt een bemiddelaar heen en weer tussen de dader en het slachtoffer”, zegt Verbeeck, die dat enigszins betreurt. “Na zo’n ingrijpende gebeurtenis is het niet evident om elkaar te ontmoeten, maar het kan helpen om iemand in de ogen te kijken, om te zien dat een veroorzaker zich schaamt of huilt uit schuldgevoel. Op die manier zien slachtoffers daders niet langer als gewetenloze moordenaars, maar worden ze opnieuw mensen met gevoelens, twijfels en onzekerheden.”
‘Er is nooit een happy end; verzoening of vergeving is niet het doel van bemiddeling’
Geen happy end
“Als slachtoffers en daders beslissen om elkaar wel face to face te ontmoeten, wordt zo’n gesprek tot in de kleinste details voorbereid. Er wordt op voorhand afgesproken wie eerst binnenkomt, of er een hand wordt gegeven of niet, waar iedereen zal zitten, wat er gedaan wordt als het moeilijk wordt, … We scheppen een kader voor een veilig, vertrouwelijk gesprek.” legt Verbeeck uit. “Slachtoffers zijn vaak boos en voor kwaadheid is er in zo’n gesprek ook ruimte. Boosheid kunnen uitspreken, tonen wat de impact is van wat er gebeurd is en de reactie van de dader daarop zien, kan veel betekenen.”
“Al is er nooit een happy end. Verzoening of vergeving is ook niet het doel van bemiddeling. Na de feiten worden mensen overspoeld door informatie, maar gebeurt alle communicatie via advocaten en komen ze zelf amper aan het woord. Bemiddeling kan mensen meer inspraak geven en het kan helpen om wat er gebeurd is een plaats te geven. Slachtoffers en daders moeten allebei verder met hun leven."
Alle soorten misdrijven
Bemiddeling tussen daders en slachtoffers staat los van een gerechtelijke procedure en kan zowel voor als na een vonnis. In 2018 werd in een kleine duizend dossiers door Moderator bemiddeld. “We bemiddelen bij alle soorten misdrijven”, zegt Verbeeck. “Van handtasdiefstallen tot moord. Het vaakst wordt bemiddeld bij diefstallen en slagen en verwondingen.”
“Omdat het enkel kan als een slachtoffer en dader allebei willen meewerken, gebeurt het regelmatig dat we mensen weinig te bieden hebben als de andere partij bemiddeling niet ziet zitten. Daarom willen we binnenkort ook groepjes slachtoffers, daders die niet bij dezelfde maar bij gelijkaardige feiten betrokken waren en geïnteresseerde burgers samenbrengen in ‘herstelgerichte dialooggroepen’. Daarin wordt gepraat over thema’s als schuld, verlies, herstel, het opnemen van verantwoordelijkheid. We willen een dialooggroep opzetten rond verkeersongevallen, seksueel misbruik binnen organisaties en radicalisering en haatmisdrijven.”
Vragen van slachtoffers
“Slachtoffers en nabestaanden zitten na een ongeval vaak nog met vragen”, zegt Pieter Verbeeck, coördinator bij Moderator die meewerkte aan het boek van Cocquyt. “Wat is er precies gebeurd? Heeft hij nog iets gezegd? Soms is de veroorzaker de enige die erbij was en heeft hij of zij als enige antwoorden.”
“Veroorzakers willen vaak contact opnemen met slachtoffers, maar weten niet goed hoe. Ze willen een kaartje sturen of de begrafenis bijwonen, maar durven niet”, zegt Verbeeck. Bij slachtoffers kan dat stilzwijgen overkomen als onverschilligheid.
Pieter Verbeeck (Moderator): "Slachtoffers hebben vaak vragen waarop alleen de dader het antwoord kent."
Meestal niet face to face
Bij bemiddeling hoeven mensen elkaar niet per se te ontmoeten. “In tachtig procent van de gevallen gebeurt bemiddeling indirect en pendelt een bemiddelaar heen en weer tussen de dader en het slachtoffer”, zegt Verbeeck, die dat enigszins betreurt. “Na zo’n ingrijpende gebeurtenis is het niet evident om elkaar te ontmoeten, maar het kan helpen om iemand in de ogen te kijken, om te zien dat een veroorzaker zich schaamt of huilt uit schuldgevoel. Op die manier zien slachtoffers daders niet langer als gewetenloze moordenaars, maar worden ze opnieuw mensen met gevoelens, twijfels en onzekerheden.”
‘Er is nooit een happy end; verzoening of vergeving is niet het doel van bemiddeling’
Geen happy end
“Als slachtoffers en daders beslissen om elkaar wel face to face te ontmoeten, wordt zo’n gesprek tot in de kleinste details voorbereid. Er wordt op voorhand afgesproken wie eerst binnenkomt, of er een hand wordt gegeven of niet, waar iedereen zal zitten, wat er gedaan wordt als het moeilijk wordt, … We scheppen een kader voor een veilig, vertrouwelijk gesprek.” legt Verbeeck uit. “Slachtoffers zijn vaak boos en voor kwaadheid is er in zo’n gesprek ook ruimte. Boosheid kunnen uitspreken, tonen wat de impact is van wat er gebeurd is en de reactie van de dader daarop zien, kan veel betekenen.”
“Al is er nooit een happy end. Verzoening of vergeving is ook niet het doel van bemiddeling. Na de feiten worden mensen overspoeld door informatie, maar gebeurt alle communicatie via advocaten en komen ze zelf amper aan het woord. Bemiddeling kan mensen meer inspraak geven en het kan helpen om wat er gebeurd is een plaats te geven. Slachtoffers en daders moeten allebei verder met hun leven."
Alle soorten misdrijven
Bemiddeling tussen daders en slachtoffers staat los van een gerechtelijke procedure en kan zowel voor als na een vonnis. In 2018 werd in een kleine duizend dossiers door Moderator bemiddeld. “We bemiddelen bij alle soorten misdrijven”, zegt Verbeeck. “Van handtasdiefstallen tot moord. Het vaakst wordt bemiddeld bij diefstallen en slagen en verwondingen.”
“Omdat het enkel kan als een slachtoffer en dader allebei willen meewerken, gebeurt het regelmatig dat we mensen weinig te bieden hebben als de andere partij bemiddeling niet ziet zitten. Daarom willen we binnenkort ook groepjes slachtoffers, daders die niet bij dezelfde maar bij gelijkaardige feiten betrokken waren en geïnteresseerde burgers samenbrengen in ‘herstelgerichte dialooggroepen’. Daarin wordt gepraat over thema’s als schuld, verlies, herstel, het opnemen van verantwoordelijkheid. We willen een dialooggroep opzetten rond verkeersongevallen, seksueel misbruik binnen organisaties en radicalisering en haatmisdrijven.”
‘Het Spijt Mij: over bemiddeling na een verkeersongeval’ van Sabine Cocquyt wordt uitgegeven door EPO. Wil jij een exemplaar? Mail naar info@weliswaar.be en vertel waarom jij het boek wilt winnen.