welzijn & zorg

Opvoeden is geen (wed)strijd

Week van de Opvoeding: 16-23 mei
27.03.2020
Foto's
Fabian Dejace

De eerste, de grootste, de knapste, de slimste, de braafste. Van de bevalling, over borstvoeding tot rapporten, van de eerste stapjes tot de ideale partner, van verantwoorde en mooie lunches tot elke match aan de zijlijn. Opvoeden is geen (wed)strijd. Dat is waar de Week van de Opvoeding 2020 voor staat: haal de wedstrijd uit het opvoeden en wees mild voor jezelf, voor je kind en voor de ouders om je heen. De Gezinsbond en het agentschap Opgroeien bundelen de krachten om deze week vleugels te geven. 

Waarom een Week van de Opvoeding?

Katrien Verhegge, administrateur-generaal Opgroeien: “Met deze week benadrukken we hoe belangrijk en waardevol opvoeden is. Elk kind zou liefdevol moeten kunnen opgroeien. Elk kind verdient het om zich in veiligheid en warmte te kunnen hechten en ontplooien. Jammer genoeg krijgt niet elk kind thuis die kans. Maar opvoeden gebeurt door veel meer mensen dan de ouders alleen. Grootouders, pleegouders, tantes en nonkels, ouders van vrienden, de kinderopvang, de school, de trainer, de chiroleiding, de dansjuf. De Week van de Opvoeding richt zich tot alle mensen die mee opvoeden, warmte, liefde, steun en kansen geven.”

Jeroen Sleurs, algemeen directeur Gezinsbond: “Inderdaad. It takes a village to raise a child. Dat mag in de verf gezet worden. En zeker dit thema over mild zijn, spreekt iedereen aan. Het is een heel waardevol en leuk thema. Het geeft ons de kans om in de verf te zetten dat opvoeden iets is van alle dagen, van zoveel mensen, van proberen, van je best doen, met vallen en opstaan. Elke dag is een nieuwe kans. Voor ons is deze Week van de Opvoeding echt een hart onder de riem van alle ouders, grootouders en alle andere opvoeders.”

Richt de Week zich tot de opvoeders of de kinderen?

Verhegge: “Tot beiden. Maar bij opvoeden staat het kind centraal. Elk kind moet kunnen voelen dat het er mag zijn zoals het is, met talenten en kleine kantjes. Het gaat niet om de prestaties en de resultaten die de ouders, grootouders of trainer wensen of verwachten. Een kind dat steun en structuur krijgt, liefde en aandacht, kan worden wie het is.”

Jeroen: “Dat is mooi gezegd. Opvoeden is een pleidooi om de persoonlijkheid van je kind centraal te stellen. Elk kind is uniek, met eigen talenten en onzekerheden. Mildheid betekent dat je als ouder kijkt naar de gevoelens en emoties van je kind en op zoek gaat naar de onderliggende behoeftes. Door die zoektocht voelt je kind zich gehoord en begrijp jij je kind beter. En dat helpt om als ouder uit de machtsstrijd te blijven.”

Vanwaar het thema Opvoeden is geen (wed)strijd?

Jeroen: “Vergelijken met wat anderen doen, is niemand vreemd. Ook als het over opvoeden gaat. Een perfect rapport, kinderen die ‘al’ stappen voor hun eerste verjaardag of ‘als eerste van de klas’ fietsen zonder zijwieltjes. De leukste weekends en uitjes, de hipste outfits… Ouders maken er soms een competitie van. Ze zien het beeld dat anderen tonen, maar meestal niet het hele verhaal. Wie dat schijnbaar perfecte gezinsbeeld vergelijkt met zijn eigen situatie of onzekerheden, een mindere dag of een tegenvaller voelt zich wel eens ‘verloren’. Toen mijn kinderen in het eerste leerjaar zaten, leek het wel alsof zij de enigen waren die nog níet konden zwemmen, terwijl de school had gezegd dat ze dat ‘samen’ gingen leren in het eerste leerjaar. Daar zaten we dan met ons schuldgevoel. We hebben dat toen besproken met de leerkracht. Het is goed dat we die kwetsbaarheid durfden tonen aan de leerkracht. De geruststelling die we terugkregen, maakte het verschil.”

Van wie krijgen ouders vandaag geruststelling?

Jeroen: “Er zijn heel wat partners die ouders steunen en geruststellen. Zowel de Gezinsbond als Kind en Gezin, het huidige agentschap Opgroeien, brengen ouders samen rond bepaalde thema’s. De webinars van de Gezinsbond zijn vaak snel volgeboekt: zindelijkheid, doorslapen, cyberpesten of seksualiteit. Als je ouders daarrond verzamelt, brengt dat wat teweeg. Ze merken dat andere ouders met dezelfde vragen en zorgen zitten. Het is een teken van sterkte om daar open over te zijn. Het geeft ook kracht en helpt je als ouder open te staan voor een andere kijk of aanpak. Heel vaak raken ouders zich door de verhalen van anderen bewust van zichzelf en hoe zij vanuit zichzelf, soms met hun eigen wensen, bagage en persoonlijkheid kijken naar de situatie. Door te praten met anderen, neem je meer afstand van jezelf. Ouders die open zijn over hun kwetsbaarheid of de moeilijkheden die ze soms ervaren, krijgen vooral steun en erkenning. En dat wens ik iedereen.”

Praten helpt dus.

Katrien: “Absoluut. Niet alleen met andere ouders. Ook met je kinderen. Ik ben mama van drie, ondertussen volwassen, kinderen. En al ben ik dan pedagoog, ook ik voelde het opvoeden in hun (peuter)puberteit soms wel eens aan als een strijd. Ouders en kinderen zijn niet gelijk. Grenzen, structuur en afspraken zijn nodig. Als je als ouder samen met je kind op zoek gaat naar hoe die structuur in te vullen, welke afspraken je samen maakt, welke principes fundamenteel zijn, blijf je betrokken op elkaar. En die verbinding helpt kinderen opgroeien tot zelfstandige mensen. En terugblikkend was de strijd om de groentesoep niet veel anders dan de discussie over het uur van thuiskomen na de fuif. Ik heb het mijn kinderen telkens proberen uit te leggen, op hun niveau en geluisterd naar hun verhaal. Waarom zijn groenten belangrijk, waarom wil ik dat je niet later dan 2 uur thuiskomt, waarom vind ik dat gedrag niet oké. Herhaling, geduld en uitleggen waarom. Het heeft mij geholpen om er geen ‘machtsstrijd’ van te maken.”

Opvoeden is oefenen?

Jeroen: “Klopt. Ouders doen hard hun best om hun kind te geven wat het nodig heeft. Soms gaat dat prima, soms is het zoeken. Dat mag. Opvoeden is geen exacte wetenschap. Er is geen handleiding en elk kind en elk gezin zijn uniek. Het is elke dag opnieuw je best doen, niet de beste willen zijn. Elke dag opnieuw de ruimte geven en krijgen om het te proberen, om fouten te maken. Het is mild zijn. Voor jezelf en voor anderen.”

Katrien: “En soms heb je het mis als ouder en neem je de foute beslissing. Dat gebeurt. Het is een teken van sterkte om dan gemeend ‘sorry’ te zeggen tegen je kind. Uitleggen hoe je het zag en waar je verkeerd was. Hoe je ook als ouder nog bijleert. Die kwetsbaarheid die je toont, verdiept en geeft kans tot verbinding. Ook al loopt het soms stroef. Blijf luisteren naar je kind. Elke ouder raakt wel eens van slag. Geef de moed – en soms de strijd – niet op, doe de deur niet dicht. Het vraagt moed om de issues (opnieuw) vast te pakken. Leg uit waarom. Haal adem of kom op adem. Zoek steun, houd de deur open en blijf praten.”

Hoe lang duurt dat, opvoeden?

Jeroen: “Ik weet alleszins dat ik nog bezig ben met mijn dochters van 13 en 15 (lacht). De eerste fase na de geboorte vond ik behoorlijk pittig. Zeker toen onze tweede dochter kwam. Je geeft jezelf volledig en je leert elke dag bij. In het begin was het voor mij vooral zorgen, je zorgen maken en de ‘taal’ van je kind ontdekken. Pas als je elkaars taal en karakter kent, geeft opvoeden een energieboost vind ik. Nu doe ik soms eens iets apart met hen. Die een-op-eenmomenten zorgen voor quality time. Ik hou oren en ogen goed open en luister naar de kleine en grote dingen waar ze mee bezig zijn, wat hen bezighoudt. Vaak in combinatie met supporteren voor een voetbalwedstrijd, toch als ik mag kiezen (lacht).”

Katrien: “Als ouder groei je mee met je kinderen. Ook volwassen kinderen blijven kinderen die je nodig hebben. Het gebeurt niet zo vaak meer, maar ik koester de autoritten met een van mijn kinderen naast me. Pure quality time. Soms is er ook wel de vloek van die eeuwige bereikbaarheid. Je krijgt de kans niet om elkaar te gaan missen. Ik koester de herinneringen aan die goeie week Chirokamp waarin we niks van hen hoorden. Dat was vertrouwen, loslaten en missen. Het maakte het weerzien des te leuker.”

Vertaalt deze focus op het belang van opvoeden zich op de werkvloer?

Jeroen: “We practice what we preach. Onze medewerkers kunnen thuiswerken en de werktijd kan flexibel gepland worden. Daarnaast benadrukken we als organisatie het grote belang van grootouders in de opvang en de zorg voor hun kleinkinderen. Ze nemen heel wat zorgtaken op. We hebben dat ook vertaald in ons arbeidsreglement. Ook grootouders kunnen bij ons zorgverlof nemen voor een ziek kleinkind. Dat is vrij uniek.”

Katrien: “Naast het thuiswerken en de flexibele werkuren is er ook altijd het besef dat een medewerker van Opgroeien heel wat rollen vervult. De zorg voor de kinderen, de eigen ouders, vriend zijn. Je bent als mens een geheel. Er moet ruimte en tijd zijn om oprecht te vragen hoehet met je gaat. Daarom zijn de post-its van de Week van de Opvoeding zo leuk én nodig. Niet alleen opvoeders, maar iedereen heeft tijd en ruimte nodig om oprecht stil te staan bij het welbevinden van anderen. Zien en gezien worden. Horen en gehoord worden. Er is altijd iemand die luistert. Laten we dus allemaal deze post-its en de boodschap erachter delen.”

>> www.weekvandeopvoeding.be