Schermzorg, een virtueel betere wereld
We praten nog meer met elkaar via schermen. Van alle ontwikkelingen die we dit rampjaar hebben meegemaakt, is dat wellicht de meest voorspelbare. Vooraleer de pandemie onze wereld door elkaar schudde, waren we al verslaafd aan onze smartphone en onze laptop. Nu geraken we er nooit meer van af. Schermcommunicatie is voortaan nauw verweven met onze intimiteit, onze gezondheid en ons welzijn. De echte contacten die we door social distancing moeten missen, vullen we aan met schermaanwezigheid. We lachen, huilen, werken en delen op afstand.
De meest recente cijfers van de federale informatiebarometer van de informatiemaatschappij (2019) tonen dat België bijna helemaal online is: 87,3% van de huishoudens heeft een internetverbinding. Er blijft dus een restgroep die door de mazen heen glipt – dat is een probleem, zeker omdat het vaak om oudere medeburgers gaat. Ter vergelijking: 100% van de Belgische KMO’s met minstens tien werknemers gebruikt computers. Niemand hoeft ons nog te leren om films streamen, te chatten met de vrienden of voorraadbeheer te plannen. Vanaf nu palmt ons onlineleven ook de koffietafel van de bomma, de wachtkamer van de dokter en het zorgtraject in.
Voor de epidemie losbarstte was het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) bezig met een onderzoek naar videoconsultaties, een praktijk die al jaren bestaat. Een van de discussiepunten, zowel bij ons als in de buurlanden, was de terugbetaling van zo’n onlinegesprek. Na enkele crisismaanden is terugbetaling geen punt meer, maar verschuift de aandacht naar de toegankelijkheid en de kwaliteit van de onlinetools, en het beschermen van de privacy van de gebruiker. Als we massaal onlinezorg krijgen en verstrekken, dan moeten de toepassingen de Belgische wetgeving volgen, en aansluiten bij onze bestaande eHealth. De noodzaak om de privacy van de burgers te respecteren blijft een essentiële voorwaarde. Om die reden neemt de Europese Unie het terecht op tegen de almacht van facebook. Het is geen luxe. Eind september bleek nog dat de meeste apps die vrouwen helpen om hun menstruele cyclus in kaart te brengen, Europese privacyregels aan hun laars lappen en intieme gegevens delen met China.
De enorme menselijke inspanning die de afgelopen maanden is geleverd om zieke en zwakke mensen te redden, trekt de aandacht weg van de kleine virtuele revolutie die we hebben beleefd. Niemand weet hoever de digitale disruptie in de zorg zal reiken – hopelijk maakt ze alles beter. Uiteraard is de noodzaak aan nieuwe digitale spelregels en protocollen groot, maar veel belangrijker is wat dit afstandelijke schermleven met ons als mensen doet. In haar nieuwe boek The Lonely Century. Coming Together in a World that’s pulling apart beschrijft Noreena Hertz hoe dubbelzinnig technologie werkt in een samenleving die al lijdt aan een dodelijke eenzaamheidsepidemie. Onderzoek toont aan dat studenten zich significant minder eenzaam voelen als ze hun gebruik van sociale media temperen. Straks ontdekken we nog het oudste geneesmiddel aller tijden: menselijke warmte.