welzijn & zorg

“Dankzij computertraining kunnen we de onbewuste focus op alcohol verkleinen”

T.O.P.-training traint onbewuste processen bij verslaving
29.05.2019
Foto's
Jan Locus

Wim Laporte is coördinator extramurale zorg in het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart (Ieper). Samen met het team verslavingszorg zet hij zijn schouders onder de T.O.P.-computertraining

“Wie net een nieuwe auto heeft gekocht, ziet datzelfde merk en type ineens overal rondrijden. En wie net zwanger is, ziet ineens overal zwangere vrouwen en baby’s. Bij een alcoholverslaving werkt het net zo: je focus wordt constant naar alcohol getrokken. In de winkel zie je automatisch de rekken vol gin en whisky, op restaurant zie je meteen de drankenkaart. Dat maakt het heel moeilijk om te stoppen”, vertelt Wim Laporte van het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart in Ieper. “De laatste dertig jaar werd bij verslavingszorg vooral ingewerkt op reflectieve processen: mensen moesten praten en nadenken over hun motivatie, de balans opmaken, meer controle verwerven en herval voorkomen. Dat is allemaal zeer zinvol, maar er leek iets te ontbreken. Aan de Universiteit van Amsterdam begon professor Wiers met zijn team onderzoek te doen naar de automatische processen in onze hersenen bij een verslaving, ook bekend als ‘cognitieve bias’ of denkfouten. Mensen willen wel stoppen met drinken, maar hun gedachten gaan onbewust altijd naar alcohol. Om die denkfouten opnieuw te programmeren, heeft professor Wiers een computertool ontwikkeld: T.O.P.-computertraining. Dat staat voor Training Onbewuste Processen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat die tool de kans op herval tot 10% doet afnemen.”

Het psychiatrisch ziekenhuis Heilig Hart heeft inmiddels in samenwerking met de universiteiten van Amsterdam en Gent een eigen T.O.P.-tool ontwikkeld. Die gebruiken ze nu al ruim een jaar bij residentiële patiënten, aldus Laporte. “Ze krijgen per sessie 25 minuten plaatjes te zien van alcoholische en niet-alcoholische dranken en krijgen opdrachten om voortdurend te focussen op die laatste. Dat is behoorlijk saai, maar toch houden onze patiënten goed vol. Ze herkennen namelijk heel erg de onbewuste processen die zich afspelen in het kader van hun verslaving en zijn dan ook erg gemotiveerd voor de training. Wij voeren nu een wetenschappelijk onderzoek om de resultaten te meten, maar dat wordt pas over een jaar afgerond, dus harde cijfers hebben we nog niet. Deze tools spelen in op neurobiologische processen. Dat is voorlopig nog vrij onontgonnen terrein in de verslavingszorg. De tools zijn aan een opmars bezig.”

Perfecte aanvulling

De computertraining wordt nu ook uitgebreid naar een andere doelgroep, vertelt Laporte. “We starten met een ambulant behandelprogramma van zeven weken, omdat we merkten dat het aanbod van behandelingen, zeker in onze regio, zeer beperkt is. Ofwel moet je kiezen voor residentiële hulp, maar dat is voor veel mensen toch een grote stap, ofwel voor individuele psychologische begeleiding. Daar wilden wij graag nog een optie aan toevoegen. En omdat ambulante patiënten thuis geen ondersteuning krijgen, is de T.O.P.-training een perfecte aanvulling.” Al is het wel de bedoeling dat dit een aanvulling blijft. “Wie denkt dat zo’n computertool voldoende is om van zijn verslaving af te raken, heeft het mis. Dit is echt een vorm van ‘blended hulp’. We zijn dus niet van plan om deze tool zomaar te verspreiden. Het moet altijd deel uitmaken van een totaalbehandeling.”