welzijn & zorg

Armoedebarometer slaat rood uit

Kloof tussen arm en rijk vergroot

De Armoedebarometer 2016 toont weinig hoopgevende cijfers.  Armoede stijgt opnieuw in Vlaanderen, kinderarmoede wordt structureel, de kloof tussen arm en rijk qua gezondheidszorg wordt groter, mensen met een migratieachtergrond blijven achterop hinken, laaggeschoolden hebben amper uitzicht op een beter leven, … De vzw Decenniumdoelen wil met de Armoedebarometer de alarmbellen doen rinkelen.

11,1 procent van de Vlamingen leeft in armoede. Jaren bleef dit cijfer schommelen rond de 10 procent. Het beleid kon zich daarom tot voor kort gerust voelen, de cijfers veranderden immers nauwelijks. Vandaag is dit niet meer zo. Het zijn vooral de eenoudergezinnen en mensen met een migratiegeschiedenis die erop achteruitgaan. 

Kinderarmoede stijgt

Ook de kinderarmoede stijgt. Sinds 2012 neemt de kinderarmoede elk jaar toe. Eén op acht kinderen wordt geboren in armoede. De Armoedebarometer 2016 meet het jaar 2014. Veel maatregelen die mensen voelen zijn echter pas later genomen of kwamen pas later in voege. Vermoed wordt dat de armoede zal wellicht verder verdiepen en verbreden.

Toegankelijkheid van de gezondheidszorg

Ondanks de goede initiatieven om de toegankelijkheid inzake gezondheidszorg te vergroten, worden ook op dit vlak negatieve cijfers opgetekend. Eén op vijf uit het laagste inkomenskwintiel beoordeelt zijn gezondheidstoestand als slecht tot zeer slecht. Dat is opnieuw een forse stap achteruit ten opzichte van vorig jaar (met 3 procentpunt) en tegenover de nulmeting zelfs met 7 procentpunt. De kloof met wie meer verdient is nog nooit zo groot geweest, namelijk meer dan 11 procentpunt verschil. Wie arm is, wordt ziek. Ondanks de maatregelen blijkt ook dat de betaalbaarheid van de zorg voor deze gezinnen problematisch wordt.

Werk: kloof tussen laag- en hooggeschoolden

Zowel de federale als de Vlaamse regering zetten stevig in op maatregelen om mensen aan het werk krijgen, maar ook om mensen langer aan het werk te houden. Maar veel van deze maatregelen sturen mensen richting armoede. Het armoederisico bij langdurige werklozen is bijna een derde hoger door de versterkte degressiviteit in de werkloosheid. De Vlaamse maatregelen negeren de meest kwetsbare doelgroepen, zoals laaggeschoolden en mensen met een migratieachtergrond. In een context waar amper 52 procent van de laaggeschoolden werk vindt tegenover 85 procent van de 
hooggeschoolden is een ander doelgroepenbeleid nodig. 42 procent van de jongeren met een BUSO-opleiding zoekt na één jaar nog steeds werk, in tegenstelling tot alle anderen (11.7 procentpunt). De kloof tussen hoog- en laaggeschoolden blijft dus groeien. De Vlaamse regering heeft nu beslist om meer in te zetten op langdurige werklozen en op 500 bijkomende banen in de sociale economie. 

Wonen: wachtlijsten groeien

De wachtlijsten voor een sociale woning of een sociaal verhuurkantoorwoning worden elk jaar groter. De groep die in aanmerking komt voor een sociale woning groeit ook aan. Het gaat over meer dan 256.000 gezinnen. Deze groep moet op zoek op de private huurmarkt waar de huur- en woonlasten erg zwaar zijn. 26 procent van de huurders tegenover amper 2 procent van de eigenaars vindt de woonlasten te zwaar. De kloof tussen beiden wordt opnieuw elk jaar groter, vandaag 24 procentpunt, tijdens de nulmeting 19 procentpunt. Daarnaast stijgen de energielasten waardoor wonen helemaal onbetaalbaar wordt voor veel gezinnen. De vluchtelingencrisis zal de druk op de private huurmarkt enkel nog vergroten. 

 

Inkomen

Gezinnen aan de onderkant van de samenleving komen niet meer rond. De sociale minima staan verder dan ooit van de armoedegrens. De laatste drie jaar ligt de armoededrempel steeds verder. Het leefloon ligt in 2014 25 procent verwijderd van de armoededrempel, de werkloosheidsvergoeding 32 procent, de inkomensgarantie voor ouderen (IGO) 18 procent en het pensioen 15 procent. Het federaal armoedeplan van 2016 bevat geen stappenplan waar de verhoging van de sociale minima tot de armoededrempel aan bod komt. Kinderbijslag is één van de belangrijke Vlaamse hefbomen om armoede en kinderarmoede structureel aan te pakken. Kinderbijslag zorgt immers voor een halvering van de armoede in de laagste inkomensgroepen (onder de 15.000 euro). Momenteel wordt de hervorming van de kinderbijslag onderworpen aan een armoedetoets. 


Minister Liesbeth Homans zei in juni in De Standaard ze van de halvering van kinderarmoede een absoluut te halen doelstelling maakte. Maar in augustus erkent ze in het voorwoord van de Vlaamse Armoedemonitor dat ze haar eigen doelstelling met betrekking tot kinderarmoede niet zal halen. De Vlaamse septemberverklaring vermeldt armoede noch sociale correcties. Besparingen om te kunnen investeren en de indexsprong op de kinderbijslag treffen echter opnieuw mensen in armoede. De sociale minima tot de armoededrempel brengen, is een doelstelling van Elke Sleurs, staatsecretaris voor armoedebestrijding. Het federaal armoedeplan (juni 2016) bevat geen stappenplan richting optrekken van de sociale minima tot de armoededrempel. Sociale correcties worden herleid tot de uitvoering van de taks-shift, een taks-shift die enkel geldt voor mensen die voltijds werken.

Decenniumdoelen vraagt duidelijke ambities

Decenniumdoelen vraagt een beleid met duidelijke ambities, concrete stappen, een duidelijke timing en concrete maatregelen die de armoede structureel aanpakken:
- Maak de streefcijfers voor armoedebestrijding op Europees niveau (EU2020) of Vlaams niveau (pact2020) bindend;
- Ga voor de sociale vooruitgang voor de laagste inkomensgroepen;
- Pas de armoedetoets effectief toe op alle begrotings- en beleidsmaatregelen;
- Maak een concreet stappenplan om armoede op 10 jaar tijd te halveren;
- Geef de bestrijding van ongelijkheid en de daarbij horende herverdeling een belangrijke plaats in het beleid;
- Investeer in onze sociale voorzieningen: onderwijs, gezondheidszorg, sociale huisvesting, …

Decenniumdoelen 2017 is een samenwerkingsverband van organisaties en sociale bewegingen die de leefsituatie van mensen in armoede structureel willen verbeteren: www.decenniumdoelen.be